Frank Stienissen is hoofdredacteur van PO Management.
Frank Stienissen bekijkt het onderwijs met verwondering, een knipoog en een glimlach. Het boek Onderwijsvitaminen bevat een selectie van de columns die Frank de afgelopen jaren voor diverse onderwijsbladen geschreven heeft.
De onderwijsvitaminen zijn voor de werkvloer bestemd, voor de schoolleider en de leraar die het beste uit het kind én uit zichzelf wil halen. Ter lering en vermaak. Niet meer, niet minder. De aanbevolen wekelijkse dosering zorgt voor meer motivatie en inspiratie op school.
Met uw account kunt u het e-book Onderwijsvitaminen gratis downloaden op http://www.pomanagement.nl/whitepaper/179/.
Daar mijn vader, broers en zussen vanwege sport, spel of werk op andere tijden aten, at ik vroeger vaak samen met mijn moeder (zij een klein beetje, ik de rest). En ik kan u zeggen dat het avondmaal veel beter smaakt als je er een krantje bij mag lezen. Zo heb ik begrijpend leren lezen! Zo heb ik mijn nieuwsgierigheid een boost gegeven en mijn leeshonger bevredigd.
Schokkend, verbazingwekkend, ontroerend, integer, inventief, collectief. Allemaal woorden die spontaan in mij opkomen als ik de afgelopen weken beschouw. De crisis is ongekend groot. Ik maak het van heel dichtbij mee. Mijn vrouw werkt in de zorg, in Brabant, het Coronahart van Nederland. In haar bedrijf circuleert de volgende blogtekst, waarin verwezen wordt naar een boek van Rutger Bregman, De meeste mensen deugen. ‘Dat is een goed leesbaar filosofieboek dat duidelijk maakt dat wij mensen bovenal sociale wezens zijn. Bij een crisis worden we inventief en werken we samen tot we er weer bovenop zijn. Juist die samenwerking maakt dat we veel slimmere dingen doen dan alleen. Een crisis verbroedert.’
Geen les van een juf of meester. Gewoon van je klasgenoten. Op basisschool de Globetrotter in Rotterdam geven kinderen uit groep 7 elkaar les. De juf is drie dagen op cursus. Een vervanger is er niet. Invallers zijn net zo schaars geworden als scorende spitsen van het Nederlands voetbalelftal of ouders die het schooladvies van de juf klakkeloos aannemen. Maak van een nood een deugd, moet de directeur gedacht hebben. Een lumineus idee was geboren.
Geen betonblokken meer in wasmachines, maar een tank die gevuld wordt met water als de machine op z’n plaats staat. Deze ontdekking van onderzoekers van de Nottingham Trent University is een zegen voor wasmachineverkopers, lees bezorgers en verhuizers. Met die gevulde watertank schijnt de machine net zo stabiel te zijn als met een conventioneel contragewicht. Als u ooit een machine de trap op hebt getild, weet u wat voor een prachtige uitvinding dit is.
Ik was getriggerd door de kop ‘Google ontwikkelt onderwijsprogramma's voor basis- en voortgezet onderwijs’.
Ik dacht: Eindelijk! Waar bleven jullie? Toen las ik: ‘Google gaat workshops geven op Britse scholen. Het bedrijf wil kinderen leren hoe ze zich op internet kunnen beschermen tegen phishing, scams, cyberpesten en het delen van te veel informatie.’ Oké, dacht ik, heel belangrijk, echt heel belangrijk, maar ik had gehoopt dat ze die berg aan informatie op het internet – en zelfs dat is een eufemisme – op een creatieve manier gingen ontsluiten voor het grote, jonge publiek. Een groep die kan lezen en schrijven met dit medium.
Heeft u wel eens van ‘Het Wonder van Londen’ gehoord? In amper 15 jaar tijd hebben de slechtst presterende scholen van Engeland een ware metamorfose ondergaan. Ze zijn omgetoverd tot juweeltjes. Een ontwikkeling die niemand voor mogelijk had gehouden. In 2002 haalde slechts 22 procent van de arme leerlingen in Londen het voor hogere vervolgopleidingen vereiste diploma. In 2013 was dat bijna 50 procent. Buiten Londen steeg dezelfde groep van 17 procent naar bijna 26 procent. Een schril contrast toch? Het Wonder van Londen laat volgens de Nottingham Trent University zien dat het onderwijs in de achterstandswijken net zo goed is – en eigenlijk natuurlijk veel beter, naar toegevoegde waarde gemeten – dan op de elitescholen in de welvarende wijken.
‘We hebben Harry gevonden. Harry staat symbool voor het andere standpunt, het andere geluid, de andere mening, de andere blik. Met daarbij de wens dat we de minderheidsstem, de afwijkende mening, verwelkomen in plaats van wegduwen’, schrijft de Academie voor Organisatiecultuur op haar website.
Toen de Partij van de Arbeid onlangs 70 jaar bestond, sprak partijleider Diederik Samsom tijdens zijn congresrede over het onderwijs als ‘de belangrijkste investering die de overheid kan doen’. Een politiek correct statement, dacht ik, daar valt weinig aan te verliezen of te winnen. Gelukkig werd het ras beter, toen hij met veel emotie de Rotterdamse schoolleider Eric van ’t Zelfde aanhaalde. Van ’t Zelfde was de man die hem liet dromen.
De leerstof bestaat vaak uit een geïsoleerd begrip, dat in één bepaalde vorm wordt aangereikt. Je geheugen werkt echter met beeld, geluid, geur, smaak, aanraking, ruimtelijk inzicht, emotie, taal, structuren en verbanden. Door deze capaciteiten van je geheugen optimaal te gebruiken kun je de stof beter onthouden. Dit lees ik in een beschrijving over het activeren van je geheugen. Mee eens. Als een leraar me boeide, dan bleek ik over een fabelachtig geheugen te beschikken, als iets of iemand me niet boeit, dan lijkt datzelfde geheugen een vergiet met grote gaten.
Kent u het spelletjesprogramma Met het mes op tafel van Omroep Max? Het is een soort Triviant voor volwassenen. Per ronde vier vragen en de deelnemers zetten echte eurobiljetten in. Lange tijd heeft Joost Prinsen dit programma gepresenteerd, maar nu neemt journaallezer Herman van der Zandt even de honneurs waar, omdat Prinsen vanwege familieomstandigheden uit de running is.
Mark van der Werf is een hij-instromer, een zij-instromer dus, maar dan eentje van de masculiene soort. In zijn boek Meester Mark draait door beschrijft hij zijn opmerkelijke stap.
Een goed leider zijn is niet gemakkelijk. Toch wordt het van elke directeur op school verwacht. Gandhi was een groot leider. Onbaatzuchtig, sterk, idealistisch. Van Nelson Mandela kunnen we dat ook zeggen. Beiden hebben grote offers gebracht, maar het resultaat mocht er zijn. Bill Gates zei bij het overlijden van Steve Jobs: ‘In termen van inspirerende leiders is Steve Jobs de beste die ik ooit heb ontmoet. Hij gelooft in goede producten en is in staat om dat te communiceren.’
Als iedereen rechtsaf gaat, dan heb ik vaak de onbedwingbare neiging linksaf te slaan. Dat obstinate gedrag kan ik maar heel moeilijk onderdrukken, ook al weet ik dan dat ik óf de verkeerde afslag neem, óf een roepende in de woestijn ben.
Tegenwoordig moeten alle onderwijskundige theorieën evidencebased zijn. En als ik weer een fantastische presentatie heb gekregen van een of andere hotemetoot, dan willen mijn gedachten nog wel eens afdwalen naar mijn eigen lagereschooltijd.
‘Het aanbieden van adaptief onderwijs kan niet los staan van het pedagogisch klimaat in de klas. De leerhouding van kinderen kan pas optimaal worden als er sprake is van een klimaat waarin sprake is van ondersteuning, uitdaging en vertrouwen. Vertrouwen is daarbij de basis van de samenwerking tussen leerkracht en kinderen en kinderen onderling.’
Dit fragment komt uit een boeiend artikel van onderwijskundige en methodeontwikkelaar Jos Cöp (zie: www.wij-leren.nl). En hoezeer ik adaptief onderwijs ook een warm hart toedraag – dat wordt de nieuwe revolutie in het onderwijs – wil ik nu alleen het woord ‘vertrouwen’ eruit lichten. Cöp schrijft: zonder vertrouwen is geen verbetering mogelijk. Een waar woord.
Cöp heeft het over de relatie leerling-leraar. Maar geldt dit ook niet voor de relatie leraar-directeur?
Copyright PO Management
